gildia.pl

Gildia Nauki Popularnej (www.nauka.gildia.pl) => Forum Nauki Popularnej => Wątek zaczęty przez: Gollum w Grudzień 01, 2003, 10:39:30 pm

Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 01, 2003, 10:39:30 pm
To mój egoistyczny temat. Skoro dostałem się do Wielkiej Gry z geografii Skandynawii, to muszę o niej wiedzieć wszystko. Proszę o zadawanie pytań na temat tejże części Europy. Odpowiem na wszystkie. Jeśli nie, to znaczy, że znaleźliście na mnie haka. I dobrze, bo lepiej tego haka znaleść wcześniej, niż podczas nagrania.
Jeśli moderator uzna, że temet ten nie powinien tu być, proszę o jego przesunięcie lub wykasowanie.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 02, 2003, 01:54:34 pm
No to zacznę ja. Wyjaśnię, dlaczego Skandynawia wygląda dziś tak a nie inaczej.
To wszystko robota lodowca, który szalał i u nas, ale w Skandynawii był najdłużej, więc tam efekty były największe.
Góry Skandynawskie, teraz niższe od Tatr, kiedyś wysokością nie ustępowały Alpom. Ale przyszedł lodowiec i rozrastając i kurcząc się zaczął je ścierać. Tam, gdzie skały były miękkie, wygładził góry, tworząc rozległe płaskowyże, nazywane przez Norwegów vidda. Najbardziej znane to płaskowyż Hardangervidda, mający ponad 100 km długości oraz mniejszy Rörosvidda na południowy wschód od Trondheim.
Tam gdzie skały były nieco twardsze, góry zostały wygładzone. Dziś wyglądają mniej więcej jak Bieszczady, choć są znacznie wyższe. W wielu miejscach wydać wyraźnie ślady szlifowania przez lodowiec. To są tzw. fieldy, zwane przez Norwegów i Szwedów fjell, a przez Lapończyków kaise. Stąd mamy np. Börgefjell i Kebnekaise.
A tam , gdzie były stały najtwardsze, lodowiec tarł i tarł, a te stały. I dziś sterczą takie skałki, nieraz potężne. Najwięcej jest ich w Finlandii, gdzie zwą je tunturi, jak najwyższy szczyt Haltitumturi czy święte skały Lapończyków Pyhatunturi (pyha to po fińsku święty).
Słynne norweskie fiordy kiedyś były zwykłymi górskimi dolinami rzecznymi. Lodowiec, poza tym że tarł, także sporo ważył. I systematycznie wgniatał Skandynawię w głąb. Z czasem szczyty wysokości Mont Blanc zostały nie tylko stępione, ale i wgniecione. A doliny znalazły się pod poziomem morza i gdy lodowiec stopniał, stały się fiordami. A dlaczego przeciętny fiord ma głębokość nawet i ponad kilometr, gdy u jego wlotu ma ok. stu metrów głębokości, albo nieznacznie więcej? A bo na skraju lodowiec był cieńszy, a więc i jego siła nacisku była mniejsza.
Teraz skorupa ziemska odreagowuje „pieszczoty” lodowca i się powolutku podnosi. Naukowcy nazywają to izostatycznym podnoszeniem. Dlatego mapa Skandynawii ciągle się zmienia. Pojawiają się wyspy, które wcześniej były oznaczane jako płycizny.
Jeziora to też robota lodowca. Tam, gdzie wytarł więcej, powstały jeziora. Zauważcie – widać to najlepiej w okolicach Kuopio w Finlandii – że jeziora mają tam jeden układ –są wydłużone z pn-zachodu na pd-wschód. Bo tak poruszał się lodowiec. A w Szwecji jeszcze lepiej – tam praktycznie wszystkie rzeki na północy mają ten sam kierunek. Jeziora zresztą też.
A z kolei Dania i Skania to tak jak u nas, zostały zbudowane z tego, co logowiec starł w skandynawskich górach.
Islandia i Wyspy Owcze to insza inszość. Utworzyły je wulkany, na Islandii wciąż aktywne w dużej liczbie.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Czarek w Grudzień 03, 2003, 01:38:13 am
to ja mam takie pytanko a'la hak:

Ile dni trwa najdłuższy dzień w Skandynawii? :roll:
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 03, 2003, 02:23:34 pm
To zależy gdzie. Według wyciągu z rocznika statystycznego Norwegii, jaki mi dano w ambasadzie wynika, że najdłuższy dzień jest na Svalbardzie (znanym bardziej jako Spitsbergen). Trwa 124 dni (4 miesiące z małym hakiem), od 20 kwietnia do 21 sierpnia. Natomiast już na kontynencie, w Tromsö, trwa 64 dni, od 20 maja do 23 lipca.
Tytuł: :)
Wiadomość wysłana przez: Wolvie w Grudzień 04, 2003, 10:22:29 am
Hej! Skandynawia to też mój ulubiony region. Przez parę lat pilotowałem tam wycieczki.
W związku z tym pytania. Bardzo szczegółowe :)

1. Jak nazywa się 7 wzgórz otaczających Bergen?
2. Gdzie jest wodospad Sagfossen?
3. Co to jest Flamsbana? - wiem, że to niekoniecznie geografia, ale ma pewien związek.
4. Gdzie jest wodospad Latefoss?
5. Jak się nazywają trzy największe parki narodowe Norwegii?

A teraz z innej beczki. Jak to co pisałeś o najdłuższym dniu w roku ma się do stacji położonej na Nordkapp?

Swoją drogą fajowe miejsce. Ech. Już 2 lata mnie tam nie było.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 04, 2003, 06:20:00 pm
Volvie, zwycieżyłeś!
Ad. 1. Z 7 wzgórz oracaających Bergen znalazłem tylko dwa, Ulrike i Flöien

Ad. 2. Nie mam pojęcia! Internet pokazuje mi okolice Naeroyfjordu, ale tam na swojej mapie nie mogę go wynaleźć (mam osiemsetkę, kolega ma atlas trzysetkę, gdzie zalewne by to było, ale uznałem, że musze sam wyszukać).

Ad. 3. Flamsbane to niesamowita linia kolejowa z Myrdal do Flam nad Aurlandsfjordem, coś koło 20 km długości i 20 tuneli na trasie.

Ad. 4. Latefossen wynależć łatwo, leży na przecięciu linii przedłużającycvh fiordy odcinające Folgefonn, Akrefjordu i Sörfjordu.

Ad. 5. Jeśli brać pod uwagę także Svalbard, to będą
Spitsbergen Południowy
Spitsbergen Północno-Zachodni
Hardanhervidda

Jeśli tylko Norwegię kontynentalną, to:
Hardangervidda
Saltfjellet-Svartisen
Övre Anarjokka

A jeśli brać pod uwagę także między państwowe zespoły, to byłoby to:
Rago/Stora Sjöfallet/Sareks/Padjelanta
Övre Anarjokka/Lemmenjoki
Spitsbergen Południowy

Na Nordkapp dzień sie zaczyna podobno 14 maja a kończy się 29 lipca, z tego co mam w swoich danych, ale za te cyfry nie gwarantuję.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Guldan w Grudzień 05, 2003, 02:43:14 pm
to svalbard jest zaliczany do skandynawii? to ze jest pod protektoratem norweskim to jeszcze nie znaczy ze to skandynawia. ja tam bym spitsbergenu do skandynawii nie zaliczal. a jezeli, to jak to jest z islandia, szetlandami, wyspami owczymi i wyspa niedzwiedzia?
a co do spitsbergenu. moze dwa pytanka.
jakie znajduja sie na nim miasta?
jak nazywa sie gora na wejsciu do hornsundu? (mala podpowiedz, chodzi o tan spiczasta gore stojaca po poludniowej stronie. ladnie wyglada w bezchmurny dzien, lub noc).
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 08, 2003, 04:45:59 pm
Czy Spitsbergen jest w Skandynawii, to kwestia dyskusyjna. Zalicza się go do Europy, a północna, nierosyjska częśc naszego kontynentu jest zwana potocznie Skandynawią, więc się zalicza. Zaliczają się wszak i Islandia i Wyspy Owcze.
Z geograficznego punktu widzenia też może być zaliczany, wszak tworzą go te same utwory kaledońskie co Góry Skandynawskie.
A jeśli brać pod uwagę chciejstwo, to do Skandynawii trzebaby zaliczyć jeszcze przynajmniej coraz mocniej wiążącą się z Finlandią i Szwecją Estonię, a może i Litwę z Łotwą, które też głoszą, że im bliżej do Skandynawii niż Polski i - uchowaj Boże - Rosji.
A teraz pytanie.
- Miasta na Spitsbergenie: Longyearbyen (centrum administracyjne), Barentsburg, Pyramiden, Grumantbyen, Ny Alesund (najbardziej na północ wysuniete osiedle świata). W zasadzie są to zdominowane przez facetów osiedla górnicze, gdzie każda kobieta ma powodzenie miss świata, jednak i panie w nich mieszkają, więc można je uznać za miasta.
- Na Spitsbergenie nie byłem, a z mapy wynika, że owa góra to Honrsundtind, 1434 m.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Dinki w Grudzień 09, 2003, 09:40:41 pm
Napisz co wiesz o Kareli w Finlandii(oczywiście najważniejsze rzeczy).
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Baldwin w Grudzień 09, 2003, 10:05:02 pm
Cytat: "Dinki"
Napisz co wiesz o Kareli w Finlandii(oczywiście najważniejsze rzeczy).


Nienajlepsze pytanie sprawdzajace wiedzę z zakresu wiedzy o skandynawii.Po pierwsze jest zbyt szerokie, a po drugie za bardzo ogólnikowe, a przez to proste...
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 09, 2003, 11:04:14 pm
Karjala, czyli Karelia po naszemu to kraina we wsch. Finlandii, obecnie ponad jej połowę okupuje (bo tak to trzeba nazwać) Rosja. Niedawno fińska Karelia tworzyła prowincję Pohjois-Karjala ze stolicą w Joensuu. teraz wraz z Mikkeli i Kuopio tworzy Ita Suomen (wschodnią Finlandię) z centrum w Mikkeli.
W okolicach Kuopio mieszkają uciekinierzy z części okupowanej, m.in. mnisi z legendarnego Klasztoru Wałaamskiego na wyspie na j. Ładoga. Zbudowali klasztor na nowo jako Valamo.
To ciekawy przyrodniczo kraj, UNESCO powołało tu Północnokarelski Rezerwat Biosfery z parkami narodowymi Petkeljärvi i Patvinsuo.
Wielkich jezior wciaż tu nie brakuje, największe to Pielinen, Koitere oraz należące do Wielkiego Saimaa: Pyhaselkä, Orivesi, Puruvesi i Pihlajavesi.
Tu znajduje się największy na świecie drewniany kościół w Kerimäki i potężna twierdza (dziś wielki ośrodek kultury) Olavlinlinna w Savonlinnie.
Karelia ma też bogactwa naturalne. Potęzne złoża rud cynku są w Hammaslahti, ale - podobnie jak pozostałe - już nie są wydobywane; nie opłaca się. Jest tu też sporo złota (na wschód od j. Koitere). Koło Kaavi i Kuopio znaleziono diamenty.
Coś takiego jak naród karelski nie istnieje. Na siłę Karelami Ruscy nazwali Finów po swojej stronie granicy. PO stronie fińskiej są tylko Finowie, z których mała część wyznaje nie luteranizm lecz prawosławie. jest ich tylko ok. 1 procenta.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Varnyhet w Grudzień 10, 2003, 12:25:29 am
No to może trochę trywialne pytanko ode mnie: Jak się nazywa rzeczywisty północny kraniec Europy (ustalmy, że tej "kontynentalnej"... pomijając przy okazji kwestię sporną Spitsbergenu...)
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 10, 2003, 12:37:04 am
To przylądek Nordkinn (71 stopni 81 minut) na półwyspie Nordkinnhalvöya otoczonym Tanafjordem i Laksefjordem.
Przylądek Północny Nordkapp mało, że leży nieco na południe (71 stopni 10 minut 21 sekund), to jeszcze nie na kontynencie, lecz na wyspie Mageröya.
Ale to Nordkapp został wypromowany, bo jest efektowną, wysoką, trzystumetrową, pionową niemal skarpą wznoszaca się nad morzem, gdy Nordkinn to nieciekawa, płaska, kamienista plaża.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Shinji w Grudzień 10, 2003, 12:46:21 am
a ja kiedys myslalem ze duzo wiem z geografii :P
Mam pytanko co ty studiowałes gollumie?
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 10, 2003, 07:15:34 am
Politologię. Ale geografia była moją pasją od początku podstawówki. Zaczęło się od Robinsona Crusoe, a potem pożerałem po kolei wszystko, co dotyczyło innych krajów. Chiałem koniecznie być marynarzem, ale ze względu na ucho odpadłem na wstepnych badaniach.
Atlas geograficzny w małym palcu miałem jeszcze w szkole podtawowej. A to za sparwą gry w państwa miasta itp. Koleżanka miała lepszy atlas i wygrywała. W końcu takowy miałem i ja, a aby wygrywać, musiałem podawać w grach nazwy trudniejsze. Tym sposobem szybko byłem nie do pobicia. A studiowanie atlasu podobało mi się, choć w zasadzie było to lizanie cukierka przez szybę.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Shinji w Grudzień 10, 2003, 08:43:36 am
Może kiedyś bedziesz podróżował.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Dinki w Grudzień 10, 2003, 09:34:18 am
Cytat: "Baldwin"

Nienajlepsze pytanie sprawdzajace wiedzę z zakresu wiedzy o skandynawii.Po pierwsze jest zbyt szerokie, a po drugie za bardzo ogólnikowe, a przez to proste...

Ale to nie jest pytanie sprawdzające.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Guldan w Grudzień 10, 2003, 07:05:13 pm
a pan na svalbardzie wbrew pozorom cale multum (nie wiem jak w barentsburgu bo tam nie bylem). no i w pyramiden widzialem jedna pania, robila obiadki panom ktorzy wymontowywali klozety ;]
ny alesund nie jest zdominowany przez facetow, ani nie jest osiedlem gorniczym tylko naukowym. a to ze jest najdalej wysunietym miejscem zamieszkalym przez ludzi to fakt. i niezwykle przyjemne imprezy sie tam odbywaja w kazda sobote ;]
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Varnyhet w Grudzień 10, 2003, 07:19:31 pm
Cytat: "Gollum"
To przylądek Nordkinn (71 stopni 81 minut)

Wiedziałam, że to będzie trywialne, chociaż jeśli mam dobre dane to jest to 71 stopni 08 minut ale mniejsza o drobiazgi :)
Cytuj
Ale to Nordkapp został wypromowany...

Cóż znaczy dobry marketing ;) ...ciekawostką jest to, że Nordkapp (71 stopni 10 minut 21 sekund ) nie jest też punktem najbardziej wysuniętym na północ wyspy Mageroeya. Jest nim położony o 1,5 km dalej (8 sekund) na północ od niego Knivskjellodden :)
A teraz pozastanawiam się nad jakimś trudniejszym pytaniem :twisted:
Pozdrawiam
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 10, 2003, 10:22:21 pm
Dzięki serdeczne za Knivskjelloden! Już go dopisałem do swojej listy (aktualnie 1,5 tys. haseł, a jestem dopiero przy literze L - sądzę że w 4 tysiacach się nie zamknę) nazw.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Wolvie w Grudzień 10, 2003, 11:34:52 pm
Cytat: "Gollum"
Volvie, zwycieżyłeś!
Ad. 1. Z 7 wzgórz oracaających Bergen znalazłem tylko dwa, Ulrike i Flöien

Ad. 2. Nie mam pojęcia! Internet pokazuje mi okolice Naeroyfjordu, ale tam na swojej mapie nie mogę go wynaleźć (mam osiemsetkę, kolega ma atlas trzysetkę, gdzie zalewne by to było, ale uznałem, że musze sam wyszukać).


Odpowiedź na pytanie nr 1

Floifjellet, Damsgardfjellet, Lovstakken, Sandviksfjellet, Rundemannen, Blamannen i Ulriken.

Odpowiedź na pytanie nr 2

Dobrze pokazuje :) To najwyższy wodospad w Naeroyfjordzie. Latem w pobliżu wygrzewa się masa fok. Ech. Dawno tam nie byłem...
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Wolvie w Grudzień 10, 2003, 11:41:29 pm
Cytat: "Varnyhet"
ciekawostką jest to, że Nordkapp (71 stopni 10 minut 21 sekund ) nie jest też punktem najbardziej wysuniętym na północ wyspy Mageroeya. Jest nim położony o 1,5 km dalej (8 sekund) na północ od niego Knivskjellodden :)


Oj, pamiętam oba te punkty bardzo dobrze. Nordkapp robi piorunujące wrażenie. Stoi się na krawędzi pustki ze świadomością, że dalej to już tylko biegun ;) Niesamowite miejsce.
Do drugiego punktu prowadzi ścieżka (mocne określenie) oznaczona kupkami kamieni. Pech chce, że te kupki kamieni wyglądają identycznie jak wszystkie inne kamienie dookoła. Szliśmy tam całą wycieczką (to jeszcze było w szkole średniej) w zacinającym deszczu. Wiało tak, że miałem wrażenie, że deszcz pada poziomo. Chmury były na wyciągnięcie ręki, a dookoła podmokłe mchy i bagna. Oczywiście pogubiliśmy drogę. Przemokliśmy do nitki (ale tylko od zawietrznej) i omal nie potopiliśmy się w bagnach. Ale mam pamiątkowe zdjęcie i wiem, że tam byłem. Rewelacja. A do tego te renifery.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Guldan w Grudzień 11, 2003, 08:08:30 pm
jakby sie czepiac to masz jeszcze nord kap na svalbardzie
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Varnyhet w Grudzień 11, 2003, 08:36:28 pm
Cytat: "Guldan"
jakby sie czepiac to masz jeszcze nord kap na svalbardzie

No dobra... tam też jest. Ale jeślibyśmy się już tak mieli szczegółowo czepiać, to jest jeszcze bardziej "północna" Ziemia Franciszka Józefa a i chyba Grenlandii ominąć nie sposób... Ale przecież nie czepaiamy się... No nie?  ;)
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Grudzień 11, 2003, 09:44:19 pm
Cytat: "Guldan"
jakby sie czepiac to masz jeszcze nord kap na svalbardzie

Ale i on nie jest najbardziej na północ wysuniętą częścią archipelagu, lecz wysepki Sjuöjanne
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Marzec 05, 2004, 10:51:10 pm
Ściana Trolli (Trollvegen) leży na legendarnej Drodze Trolli (Trollstigveien)koło doliny Romsdal, a ze znanych miast najbliżej stąd do Molde i Alesund. Jest na południowy zachód od Trondheim i nieco na pn-wsch od jeszcze bardziej znanego Geiranger z wodospadem Siedmiu Sióstr (De Syv Söstre). Rzeczywiście jest mordercza, skoro zdobyto ją pierwszy raz w 1965 roku.
A na Drodze Trolli i innych norweskich trasach poległo wielu kierowców; hamowało jadąc w dół normalnie, pedałem, aż sie wytarły klocki i runęli w przepaść. Tam trzeba hamować wyłącznie silnikiem (minimalny bieg i bez gazu), a na pedał naciskać tylko gdy trzeba.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Przykuta w Kwiecień 13, 2004, 05:28:18 pm
OK pytanie z geografii społecznej. Może być? czy tylko gegrafia fizyczna.

Jak nazywa się dokładnie "kościół Szatana" w Finlandii i ilu liczy członków. Nazwy tej instytucji nie znam i nie mam pewności, czy istnieje, dlatego pytam.
Tytuł: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Gollum w Lipiec 23, 2004, 08:01:29 am
Nie mam pojęcia. Prawdopodobnie jest to w Helsinkach, w ostateczności w którymś z innych większych miast jak Turku czy Tampere. Nie podejrzewam, by była to jakaś większa organizacja, choć szatańskie sprawy są w Skandynawii modne (nie wiem czy dobrze słyszałem, ale ponoć King Diamond to Duńczyk).
Tytuł: Odp: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: Serenity23 w Wrzesień 02, 2008, 01:04:43 pm
Witam
Szybkie pytanko: dlaczego te skały (i nie tylko) http://picasaweb.google.com/MaPawlowski/Skandynawia2008/photo#5223966842650844114
wyglądają jak kartki papieru nałożone na siebie ?
Fotka została wykonana w miejscowości Repvag, w drodze na Nordkapp.
Tytuł: Odp: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: zaciekawiony w Wrzesień 04, 2008, 06:10:30 pm
bo składa się z warstw, będąc najpewniej skała osadową lub zmetamorfizowaną osadową. Osobiście stawiałbym na łupek, który - jak nazwa wskazuje - łatwo łupie się na cienkie tafle; z łupaka dachówkowego robiono kiedyś tanie dachówki, chyba w anglii. może też być mułowiec albo jakaś inna tego typu skała, łatwo pękająca wzdłuż warstwowania i w związku z tym tak wyglądająca. Zresztą można zerknąć na mapę geologiczną tych okolic.
A swoją drogą, ładne zdjęcie.
Tytuł: Odp: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: ypard w Styczeń 15, 2009, 05:41:11 pm
Dlaczego na Svalbard czasem mówi się Spitsbergen i odwrotnie? :)
Tytuł: Odp: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: zaciekawiony w Marzec 08, 2009, 08:00:13 pm
Bo Svalbald, to nazwa całego archipelagu, a Spitsbergen, to nazwa największej wyspy. A zatem nazwa Spistsbergen w odniesieniu do wszystkich wysp jest błędna, ale rozpowszechniła się już dość mocno. Stąd raz jedni używają błędnej nazwy, a inni poprawne (zresztą jednym może chodzić o wyspę a innym o archipelag).
Tytuł: Odp: Skandynawia
Wiadomość wysłana przez: ypard w Marzec 08, 2009, 11:08:17 pm
Dokładnie tak jak mówisz...Svalbard to archipelag a Spitsbergen to największa wyspa tego archipelagu. Byłem swojego czasu na Spitsbergenie właśnie, w norweskiej, górniczej osadzie Longyearbyen i najlepsze, że  mieszkańcy tej mieściny nie umieli mi wytłumaczyc tej różnicy. Jedni twierdzili, że Svalbard to nazwa staronoerwska, albo, że raz się tak mówi a raz inaczej i inne teorie ale z tego co pamiętam wszyscy, których o to pytałem byli raczej w błędzie.